Profesionalno sagorijevanje

„Kada počnete sagorijevati, suočeni ste s ogromnim problemom. Sagorijevanje je puno više od stanja u kojem se jednostavno osjećate loše ili imate loš dan na poslu. To je hronično stanje neusklađenosti s poslom, a ono može predstavljati veliku krizu u vašem životu...“ (C.Maslach i M. P. Leiter)

Stres je nemoguće izbjeći, javlja se u svim sferama života i bez obzira na profesiju kojom se bavite ili vašu dob. Suština profesionalnog stresa i sagorijevanja na poslu jeste narušena ravnoteža između zahtjeva radnog okruženja i mogućnosti njihovog zadovoljavanja. Termin je u upotrebu uveo psiholog Herbert Freudenberger 1974. godine, koji ga je definisao kao izumiranje motivacije ili podsticaja, naročito tamo gde nečija privrženost ili odnos prema poslu ne daju željene rezultate.Profesionalno sagorijevanje ili „burnout“ opisuje se kao niz tjelesnih i mentalnih simptoma iscrpljenosti, odnosno kao odloženi odgovor na hronične emocionalne i interpersonalne stresne događaje na ranom mjestu (Cooper, Dewe i O'Driscoll, 2001)

  

 Treba naglasiti da se sindrom sagorijevanja na poslu javlja kod osoba koje nikada nisu ispoljavale psihičke smetnje. Burnout je  specifičan tip napetosti koji odražava vjerovanje da su resursi koje osoba posjeduje da bi se suočila sa stresnim situacijama nedovoljni ili nepostojeći, što dovodi do osjećaja bespomoćnosti, umora, iscrpljenosti i kognitivnog gubitka (Lee i Ashforth, 1993). Statistički podaci pokazuju da je burnout sindrom prisutan kod 48 do 69% zaposlenih u Japanu i Tajvanu, kod petine zaposlenih u SAD- u, kao i kod 28% u državama Evropske zajednice.U toj statsistici nema država Istočne Evrope jer tamo istraživanja nisu obavljena. Kod čak 60% ispoljava se u umjerenom i izraženom stepenu, a najizraženiji je kod zaposlenih sa radnim stažom između devet i sedamnaest godina.

Preopterećenost poslom, konflikt i nejasnost uloge često dovode do psihološke napetosti, negativnih emocionalnih i reakcija u ponašanju, kao što su nesigurnost, nezadovoljstvo poslom, smanjenje učinkovitosti i izraženije namjere da se napusti radno mjesto. Konstrukt profesionalnog sagorijevanja definiran je: emocionalnom iscrpljenošću, depersonalizacijom, te percepcijom smanjenog osobnog postignuća. Emocionalna iscrpljenost odnosi se na osjećaj osiromašenosti ili oslabljenosti emocionalnim resursima što na kraju rezultira gubitkom energije i slabošću. Depersonalizacija, često nazivana cinizmom, označava emocionalno distanciranje i gubitak idealizma u profesionalnom radu, što se najčešće iskazuje u negativnim stavovima osobe prema klijentima. Dimenzija percepcije smanjenog ličnog uspjeha uključuje smanjenje osjećaja kompetencije i postignuća na poslu. Istraživanja često pokazuju povezanost između profesionalnog sagorijevanja i smanjene kvalitete i kvantitete učinkovitosti izvedbe na radnom mjestu ( Maslach i Jackson, 1984.)

Ključnim uzrokom sagorijevanja na poslu, autori knjige „Spriječite sagorijevanje na poslu- šest strategija za poboljšavanje vašeg odnosa s poslom“, C. Maslach i M. P. Leiter, smatraju šest dimenzija neusklađenosti između posla i ličnih vrijednosti, potreba i mogućnosti. Na putu smanjivanja stresnosti posla, prvi je korak analiza i samoocjenjivanje u kolikoj mjeri nismo u skladu s radnim okruženjem. Zatim slijedi jasno strukturiran postupak izrade plana uvođenja promjena koje trebaju pozitivno utjecati na kvalitet življenja u radnom okruženju. Autori vrlo realistično upozoravaju na prednosti, ali i rizike koje nosi odabir i provedba pojedine strategije smanjivanja svakog od šest područja neusklađenosti radnog okruženja i zaposlenika. Na dojmljiv način ističu usku povezanosti čovjeka i rada. Svakako, kada postoji velika i stalna neusklađenost između osobe i posla, treba nešto promijeniti u tom bliskom odnosu jer inače slijedi sagorijevanje kao najštetnija psihološka posljedica rada.